2025 жылдың басынан бері 5 496 этникалық қазақ тарихи отанына оралып, қандас мәртебесін алды. Жалпы, 1991 жылдан бері Қазақстанға 1 миллион 153 мың этникалық қазақ қоныс аударған, деп хабарлайды barysmedia.com.

Қандастар қай елдерден келді?

Жыл басынан бері келген қандастардың басым бөлігі Қытайдан (45,8%) және Өзбекстаннан (41,2%) келген. Сонымен қатар, Түрікменстаннан – 5,5%, Моңғолиядан – 2,6%, Ресейден – 2,4% және басқа елдерден – 2,5% қандастар елге оралды.

Қандастардың жасы мен білімі

2025 жылғы 1 маусымдағы мәліметке сәйкес, оралған қандастардың:

• 60,1%-ы – еңбекке қабілетті жастағы азаматтар,
• 31%-ы – 18 жасқа дейінгі балалар,
• 8,9%-ы – зейнеткерлер.

Білім деңгейі бойынша:

• 17%-ының жоғары білімі бар,
• 27,4%-ы – орта кәсіптік білімді,
• 53,2%-ы – жалпы орта білімді,
• 2,4%-ының білімі жоқ.

Қай өңірлерге қоныстанды?

Қандастар елдің барлық өңіріне қоныстануда, бірақ мемлекет еңбек күші жетіспейтін облыстарға қоныс аударуды ерекше ынталандырып отыр. Олар:

• Ақмола облысы,
• Абай облысы,
• Қостанай облысы,
• Павлодар облысы,
• Атырау облысы,
• Батыс Қазақстан облысы,
• Шығыс Қазақстан облысы,
• Солтүстік Қазақстан облысы.

2025 жылға белгіленген қандастарды қабылдау квотасы – 2 309 адам. 1 маусымға дейін 917 қандас осы өңірлерге қоныстанды.

Мемлекеттік қолдау шаралары

Қоныстандыру өңірлеріне көшкен қандастарға мынадай қолдау көрсетіледі:

• Көшуге арналған бір реттік субсидия: отағасына және әр отбасы мүшесіне 70 АЕК (шамамен 275,2 мың теңге);
• Бір жыл бойы тұрғын үй жалдауға және коммуналдық қызметтерге: ай сайын 15-тен 30 АЕК-ке дейін (шамамен 59-118 мың теңге).

2025 жылдың алғашқы жартысында 340 қандас осы қолдау шараларымен қамтылды, оның ішінде 163 адам тұрақты жұмысқа орналастырылды.

Қосымша жаңа бастамалар

Қандастардың ерікті қоныс аударуын тиімді ету мақсатында жаңа институционалдық тетіктер енгізілді:

• Жұмыс берушілерді ынталандыру шаралары қарастырылды.
• Экономикалық ұтқырлық сертификаты енгізілді. Бұл сертификат:
  • Тұрғын үй сатып алуға, салуға немесе ипотекалық қарыздың алғашқы жарнасын жабуға пайдаланылады;
  • Құнының 50%-ына дейін, бірақ бір отбасы үшін 4,56 млн теңгеден аспайды;
  • Біржолғы, өтеусіз және қайтарымсыз көмек ретінде беріледі.

Мемлекет қандастардың бейімделуі мен еңбекке орналасуын әрі қарай да қолдауды жалғастырады.